JARÐ3KJ05 - Myndun kviku og bergfræði, jarðskorpuhreyfingar, almenn jarðsaga, landrek o.fl

Einingafjöldi: 5
Þrep: 3
Forkröfur: JARÐ1AJ05
1) Myndun kviku og bergfræði. Berg- og steindafræði, greining bergs og steinda. 2) Jarðskorpuhreyfingar: Farið verður í orsakir og afleiðingar jarðskjálfta. Hvernig notaðar eru upplýsingar frá skjálftum við að lýsa innri gerð jarðar. Farið verður í túlkun skjálftarita og fjallað um þær upplýsingar sem hægt er að lesa úr þeim (stærð skjálfta,hreyfingu samhliða skjálftanum og ákvörðun á skjálftamiðju. 3) Almenn jarðsaga: Uppruni og myndun jarðar, tímatal, aldur jarðar, aldursákvarðanir, jarðsögutaflan og skiptingu hennar. Þróun lífs, fyrstu lífverur, breytingar í lífríki, þróun einstakra hópa lífvera, s.s. fiska, lindýra, skriðdýra, fugla og spendýra, þróun mannsins. Fjöldadauði lífvera og tilgátur um orsakir og afleiðingar. 4) Landrek: Farið yfir helstu tilgátur og kenningar og rökfærslur fyrir þeim. 5) Opnun N-Atlantshafs og myndun Íslands.

Þekkingarviðmið

Nemandi skal hafa öðlast þekkingu og skilning á:

  • kenningum um uppruna og aldur jarðar
  • jarðsögutöflunni, geti skýrt hana og sagt frá einkennum hverrar aldar í sögu jarðar
  • þróun lífríkis á jörðinni út frá völdum dæmum um þróun einstakra hópa lífvera
  • mismunandi kenningum um massadauða lífvera
  • ísöldum og kenningum um orsakir þeirra
  • landreki og geti skýrt, með tilliti til þess, myndun valinna svæða á jörðinni
  • jarðsögu Íslands með tilliti til mismunandi þátta s.s. landreks, loftslags, jarðlaga, eldvirkni og lífríkis
  • helstu gerðum jarðmyndana hér á landi
  • mismunandi gerðum jarðskjálftabylgna og mælikvarða á stærð skjálfta

Leikniviðmið

Nemandi skal hafa öðlast leikni í að:

  • greina berg og steindir og geti út frá því fjallað um myndun bergs og mismunandi gerða kviku
  • reikna út skjálftamiðju og stærð jarðskjálfta út frá upplýsingum frá jarðskjálftamælum

Hæfniviðmið

Nemandi skal geta hagnýtt þá almennu þekkingu og leikni sem hann hefur aflað sér til að:

  • skýra myndun mismunandi jarðlaga og tengja við ástand umhverfis á myndunartíma þeirra, s.s. hitastig og orku í umhverfinu
  • tengja jarðmyndanir á Íslandi og ríkjandi umhverfisaðstæður á myndunartíma þeirra
  • geta nýtt kort og mæliniðurstöður til að segja til um myndun bergs og lands
  • sýna sjálfstæð og öguð vinnubrögð, virkni í gagnaöflun og geta lagt sjálfstætt mat á upplýsingar við úrvinnslu og geta sett fram niðurstöður á skilmerkilegan hátt
  • draga ályktanir um ólíkar aðstæður á Íslandi varðandi landslag og jarðmyndanir
  • tengja undirstöðuþætti jarðfræðinnar við umhverfi sitt og geta fjallað á rökrænan hátt um mikilvægi og notagildi þeirra fyrir daglegt líf
Nánari upplýsingar á námskrá.is